صافی سر نوزاد یکی از مشکلات شایعی است که والدین ممکن است در ماه‌های ابتدایی زندگی کودک خود با آن مواجه شوند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که فشار یا فشاری که به سر نوزاد وارد می‌شود، باعث تغییر شکل بخش‌های سر می‌شود. اگرچه این مشکل معمولاً در ماه‌های اول پس از تولد شایع است و اغلب به خودی خود بهبود می‌یابد، اما در برخی موارد، نیاز به مداخلات پزشکی دارد. در این مقاله، به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان صافی سر نوزاد خواهیم پرداخت تا والدین بتوانند اقدامات مناسب را در جهت بهبود وضعیت فرزند خود انجام دهند.
صافی سر نوزاد چیست؟
صافی سر نوزاد به حالتی گفته می‌شود که در آن شکل سر نوزاد به دلیل فشار مداوم به یک بخش از سر، تغییر می‌کند و یکی از قسمت های سر صاف یا تخت می‌شود. این وضعیت معمولاً زمانی رخ می‌دهد که نوزاد برای مدت طولانی در یک وضعیت خاص قرار گیرد، مانند خوابیدن به پشت یا قرار گرفتن در یک موقعیت خاص در رحم مادر. صافی سر معمولاً در ماه های اولیه زندگی دیده می‌شود و اغلب با تغییرات ساده در موقعیت خواب نوزاد یا استفاده از وسایل مخصوص برای حمایت از سر مانند بالشت های خاص، قابل درمان است.
توصیه می شود در صورت مشاهده صافی سر در نوزاد خود به بهترین فوق تخصص ارتوپدی مراجعه نمایید.
پلاژیوسفالی به چه علت ایجاد می‌شود؟
پلاژیوسفالی یا صافی سر نوزاد معمولاً به دلیل فشار مداوم به یک قسمت خاص از سر نوزاد ایجاد می‌شود. این فشار در شرایط مختلف رخ می‌دهد که شامل موارد زیر است:
- فشار در دوران بارداری: در برخی موارد، موقعیت نوزاد در رحم مادر به سر او فشار وارد می‌کند و باعث تغییر شکل سر می‌شود. این وضعیت در صورتی که نوزاد در رحم به طور مداوم در یک وضعیت خاص قرار گیرد، اتفاق می‌افتد.
- استفاده بیش از حد از تخت خواب‌های سخت یا بالشتک ها: قرار دادن نوزاد بر روی سطح سخت یا استفاده از بالشتک های غیرمناسب برای خوابیدن، فشار مداومی به یک بخش از سر وارد می‌کند و منجر به پلاژیوسفالی می‌شود.
- خوابیدن به پشت: با توصیه به خواباندن نوزادان به پشت برای کاهش خطر مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)، برخی نوزادان در طولانی مدت به طور ثابت به پشت میخوابند که این امر به صاف شدن قسمت پشت سر منجر می‌شود.
- نوزادانی که در هنگام تولد از راه واژن با فشار زیاد خارج می‌شوند: در برخی نوزادان، فشار زیادی که در هنگام تولد وارد می‌شود باعث تغییر شکل موقتی یا دائمی سر می‌شود.
- نوزادانی که مدت زیادی در وضعیت ثابت قرار دارند: نوزادانی که به طور مداوم در یک وضعیت خاص قرار می‌گیرند، مانند نگه داشتن در یک سمت، بیشتر در معرض خطر پلاژیوسفالی قرار دارند.
بیشتر بخوانید: آسیب ورزشی در کودکان
علائم صافی سر نوزاد
علائم صافی سر نوزاد یا پلاژیوسفالی معمولاً شامل تغییرات در شکل سر نوزاد است که به وضوح قابل مشاهده می‌باشد. این علائم را بشناسید و اگرنوزادتان این مشکلات را داشت، اقدامات لازم را سریعا به عمل آورید.
- صاف شدن یک طرف از پشت سر: یکی از اصلی ترین علائم پلاژیوسفالی، صاف شدن ناحیه ای از پشت سر نوزاد است. این صاف شدن معمولاً به دلیل خوابیدن طولانی مدت به پشت ایجاد می‌شود.
- تغییرات در ظاهر سر: در برخی موارد، ناحیه پیشانی نوزاد به سمت جلو برجسته می‌شود یا به شکل نامتقارن ظاهر می‌شود. این تغییر شکل به دلیل فشار به یک قسمت خاص از سر ایجاد می‌شود.
- عدم تقارن در صورت: در بعضی نوزادان، فشار به سر باعث عدم تقارن در صورت می‌شود. به‌عنوان مثال، یک سمت صورت نوزاد برجسته تر از سمت دیگر به نظر می‌رسد.
- تغییر شکل گوش ها: در موارد شدید تر پلاژیوسفالی، موقعیت گوش ها تغییر می‌کند و یکی از گوش ها جلوتر یا پایین تر از دیگری قرار می‌گیرد.
- کاهش قوسی بودن سر: سر نوزاد به جای داشتن قوس طبیعی، صاف یا بی قوس به نظر می‌رسد. این تغییر شکل به طور معمول در ناحیه پشت سر یا حتی در نواحی کنار سر دیده می‌شود.
بیشتر بخوانید: انگشتان خمیده در کودکان
تشخیص پلاژیوسفالی
تشخیص پلاژیوسفالی معمولاً با معاینه بالینی توسط پزشک انجام می‌شود. در این معاینه، پزشک به دقت شکل و تقارن سر نوزاد را بررسی می‌کند و به علائم ظاهری مانند صاف شدن پشت سر یا تغییر شکل پیشانی توجه می‌کند. پزشک از دست خود برای احساس کردن ناهمواری ها یا نواحی صاف شده در سر استفاده می‌کند. در صورت نیاز، تصویربرداری مانند عکسبرداری از سر نوزاد برای بررسی دقیق تر وضعیت استخوان های جمجمه و رد مشکلات دیگر انجام می‌شود.
آیا صافی سر نوزاد خطرناک است؟
صافی سر نوزاد یا پلاژیوسفالی معمولاً خطرناک نیست و به خودی خود بهبود می‌یابد. این وضعیت بیشتر یک تغییر ظاهری در شکل سر نوزاد است و معمولاً باعث مشکل یا آسیب به سلامت نوزاد نمی‌شود. با این حال، در صورت عدم توجه به آن، پلاژیوسفالی باعث تغییرات در شکل صورت و سایر قسمت های سر می‌شود. در موارد نادر، پلاژیوسفالی با مشکلات دیگری مانند اختلالات رشد مغزی یا جمجمه همراه است که نیاز به ارزیابی و درمان پزشکی دارد. بنابراین، اگر نگرانی وجود دارد یا علائم شدید باشد، مشاوره با پزشک متخصص توصیه می‌شود.
بیشتر بخوانید: صافی کف پا در کودکان
درمان صافی سر نوزاد
درمان صافی سر نوزاد بسته به شدت وضعیت و علائم، متفاوت است. برخی از روش های درمانی عبارتند از:
تغییر در وضعیت خواب نوزاد:
یکی از روش های اصلی درمان پلاژیوسفالی تغییر موقعیت خواب نوزاد است. والدین باید نوزاد را به طور مداوم به سمت های مختلف بخوابانند و از خواباندن طولانی مدت نوزاد در یک سمت سر جلوگیری کنند. همچنین توصیه می‌شود نوزاد هنگام بیداری و تحت نظارت، زمان هایی را به شکم بخوابد تا فشار بر سر کاهش یابد.
استفاده از کلاه‌های اصلاحی:
در برخی موارد شدیدتر، پزشک استفاده از کلاه های اصلاحی را توصیه می‌کند. این کلاه‌ها به طور تدریجی به اصلاح شکل سر نوزاد کمک می‌کنند و معمولاً برای نوزادان بین 4 تا 6 ماه مؤثر هستند.
ماساژ و درمان فیزیکی:
برخی نوزادان نیاز به درمان های فیزیکی یا ماساژ برای بهبود وضعیت گردن و عضلات دارند. درمان های فیزیکی به بهبود تقارن سر و کاهش تنش های عضلانی کمک می‌کنند.
آموزش والدین:
آگاهی والدین از روش های صحیح خواباندن نوزاد و شیوه‌های کاهش فشار بر سر نوزاد در پیشگیری و درمان پلاژیوسفالی مؤثر می‌باشد.
سوالات متداول صافی سر نوزاد
صافی سر نوزاد تأثیری بر رشد ذهنی یا فیزیکی دارد؟
معمولاً صافی سر تاثیری بر رشد ذهنی یا فیزیکی ندارد. با این حال، اگر درمان نشود و شدت پیدا کند، به مشکلات ظاهری صورت و جمجمه منجر می‌شود.
چگونه می‌توان از صافی سر نوزاد پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از این وضعیت، والدین موقعیت خواب نوزاد را تغییر دهند. شما باید کودک خود را کمی به سمت پهلو بخوابانید و بعد از مدتی خودتان او را به سمت دیگر بدن جابجا کنید تا تعادل مداوم حفظ شود.
صافی سر نوزاد ارتباطی با مشکلات عصبی دارد؟
معمولاً صافی سر نوزاد ربطی به مشکلات عصبی ندارد و بیشتر یک مشکل ظاهری است. با این حال، اگر صافی سر همراه با مشکلات حرکتی یا عصبی باشد مانند اختلال در حرکت گردن یا مشکلات دیگر، بهتر است برای ارزیابی دقیق تر به پزشک مراجعه شود.
نتیجه گیری
صافی سر نوزادان، یک وضعیت نسبتا شایع است که بیشتر در ماه‌های اول زندگی رخ می‌دهد. هرچند که در بیشتر موارد، صافی سر با رشد طبیعی کودک برطرف می‌شود، اما توجه و مراقبت والدین و پزشکان بسیار حائز اهمیت است تا از مشکلات احتمالی آینده پیشگیری شود. درمان های غیر جراحی در بسیاری از موارد کمک کننده است. مهم‌ترین نکته این است که آگاهی و پیگیری منظم به حل این مشکل کمک می‌کند .