بیماری پرتس با نام علمی Legg–Calvé–Perthes syndrome، بیماری است که سر استخوان ران به دلایلی که در ادامه توضیح خواهیم داد، سیاه می‌شود. این بیماری عموما در کودکان و در هسته اپی‌فیز سر استخوان فمور (ران) به وجود می‌آید. بیماری پرتس در دسته بیماری‌های نادر قرار می‌گیرد. در ادامه سعی می‌کنیم با جزییات بیشتری راجع به علل پیدایش، علائم بیماری، نحوه تشخیص بیماری و روش‌های درمان آن صحبت کنیم.
توضیحات دکتر زرگرباشی درباره بیماری پرتس
بیماری پرتس چیست؟
بیماری پرتس به بیماری دوران کودکی نیز شناخته می‌شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که خون رسانی به قسمت توپی شکل (سر استخوان فمور) مفصل ران به‌طور موقت قطع شده یا با اختلال مواجه می‌شود. این اتفاق باعث می‌شود استخوان شروع به مردن کند. ضعف ایجاد شده در این ناحیه باعث می‌شود استخوان به تدریج در هم بشکند و حالت گردی خود را از دست بدهد.
بدن در نهایت، سعی می‌کند جریان خون را به منطقه توپی شکل بازگرداند و این ناحیه توپی بهبود پیدا کند. اگر ناحیه توپی بعد از بهبود یافتن، شکل توپی و گرد خود را از دست داده باشد، منجر به درد می‌شود و بیمار در این ناحیه احساس سفتی می‌کند. فرایند کامل شکستگی، بازیابی و مرگ استخوان چندین سال طول می‌کشد. این بیماری بیشتر در کودکان در سنینی بین 4 تا 8 سال مشاهده می‌شود. پرتس بیماری است که اگر درمان نشود، به صورت آرتروز شدید بروز پیدا می‌کند. در واقع می‌توان گفت، بیماری پرتس در بزرگسالان در افراد بالای 50 سال خود را به فرم آرتروز نشان می‌دهد.
بیشتر بخوانید: سینداکتیلی
علائم بیماری پرتس
بیماری پرتس معمولا تنها یکی از مفاصل سر ران را درگیر می‌کند. اما، گاهی ممکن است هر دو ران کودک را در موارد نادری طی مراحل مختلفی درگیر کند. به این حالت نکروز آواسکولار یا avascular necrosis گفته می‌شود. علائم بیماری پرتس شامل موارد زیر است.
- این بیماری منجر به کوتاه شدن استخوان می‌شود. پس اولین علامت آن لنگیدن کودک است.
- درد،خشک و سفت شدن مفاصل استخوان ران، کشاله ران یا زانو که در بزرگسالان به صورت بیماری استئو آرتروز مشاهده می‌شود.
- محدوده حرکتی محدود مفصل ران به صورتی که فرد هنگام انجام حرکات چرخشی احساس ناتوانی می‌کند. در صورتی که مفصل بین استخوان ران و لگن از نوع کاسه‌ای است و 360 درجه قابلیت چرخش دارد.
- دردی که با فعالیت بدنی بدتر می‌شود و با استراحت بهبود پیدا می‌کند.
بیشتر بخوانید: راه رفتن روی پنجه پا در کودکان
علت بیماری پرتس
بیماری پرتس همانطور که در بالا به آن اشاره شد، به دلیل عدم خونرسانی موقت به ناحیه سر استخوان لگن رخ می‌دهد. هنگامی که خون کافی به این ناحیه نرسد، استخوان‌ها ضعیف شده و به راحتی ترک می‌خورند و می‌شکنند. اما، علت اختلال موقت در خون رسانی به سر استخوان ران هنوز ناشناخته باقی مانده است. اما ریسک وقوع این بیماری در برخی افراد بیشتر است که در ادامه این موارد را بررسی خواهیم کرد.
- سن: اگرچه که بیماری پرتس، ممکن است کودک را در هر سنی درگیر کند. اما، معمولا این بیماری بین سن 4 تا 8 و ماکزیمم 10 سال بروز پیدا می‌کند.
- جنسیت کودک: طبق تحقیقات انجام شده، بیماری پرتس ممکن است تا 4 برابر بیشتر در پسرها نسبت به دخترها اتفاق بیفتد.
- نژاد: کودکان سفید پوست نسبت به کودکان سیاه پوست بیشتر در معرض این بیماری قرار می‌گیرند.
- بیماری خاموش ژنتیکی: برخی تحقیقات نشان می‌دهد که این بیماری در برخی از افراد به صورت یک بیماری خاموش در ژن آن‌ها است. آن‌ها این بیماری را به ارث می‌برند و در دوره خاصی از زندگی در برخی از آن‌ها بروز پیدا می‌کند. البته، این تنها یک ایده است و بررسی‌های بیشتری در این زمینه نیاز است.
بیشتر بخوانید: انحراف زانو در کودکان
تشخیص بیماری پرتس
روش تشخیص بیماری زمانی شروع می‌شود که شما ببینید که فرزندتان بی هیچ دلیل می‌لنگد یا از درد لگن، زانو و کشاله ران شکایت می‌کند. در این زمان باید به دکتر مراجعه کنید. اما روش‌های تشخیص بیماری پرتس به شرح زیر است.
معاینات جسمانی پزشک: پزشک یا فیزیوتراپیست باید علائم را بررسی کنند. پزشک پای کودک را در تمامی جهت‌ها می‌چرخاند تا دامنه حرکتی مفصل فمور را بررسی کند. در عین حال، مناطقی که همراه با درد هستند را شناسایی کرده و میزان آسیب را تخمین بزند.
- آزمایش خون: نوعی آزمایش ویژه به نام ESR یا سدیمانتاسیون وجود دارد که میزان پروتئین‌های غیر طبیعی موجود در خون را بررسی می‌کند. این آزمایش برای تشخیص بیماری پرتس استفاده می‌شود. هنگامی که التهاب‌های این چنینی یا نکروز بافتی رخ دهد، سطح این پروتئین‌ها در خون افزایش پیدا می‌کند.
- اکوی مفصلی: در این روش، میزان فاصله بین استخوان ران و لگن را بررسی می‌کنند. پزشک با اندازه‌گیری این فاصله می‌تواند وجود پرتس را تشخیص دهد.
- ام آر آی: هنگامی که بیماری در مراحل اولیه باشد. برای بررسی میزان آسیب دیدگی بافت‌ها از ام آر آی استفاده می‌کنند. تست ام آر آی، هر دو ماه یکبار باید انجام شود تا میزان پیشرفت بیماری تحت کنترل باشد.
- سونوگرافی: انجام سونوگرافی در دوران بارداری می‌تواند به تشخیص زودهنگام این بیماری در جنین کمک کند. البته، این روش آنچنان که باید رایج نشده است.
درمان بیماری پرتس
خوشبختانه این بیماری درمان دارد. اما، روند درمان، ترمیم و بازسازی استخوان‌ها بسیار طولانی است. اما، قطعا تشخیص به موقع می‌تواند بهبودی صد در صد را برای بیمار به همراه بیاورد. اما روند درمان پرتس به دو روش تهاجمی و غیر تهاجمی انجام می‌شود.
- روش تهاجمی: این روش که همان جراحی است، برای درمان بیماری پرتس در بزرگسالان استفاده می‌شود.
- روش غیر تهاجمی: انجام فیزیوتراپی، مصرف داروهای ضد التهاب، کمتر کردن فعالیت تا مرحله بهبودی، استفاده از عصا برای کمتر کردن فشار به ناحیه ران و مفصل آن.
- روش‌های جراحی
- تعویض مفصل ران
- کوچک کردن سر استخوان ران
- تنوتومی
سوالات متداول بیماری پرتس
بله، تشخیص زودهنگام بیماری می‌تواند به درمان قطعی این بیماری کمک بسیاری کند. البته، درمان این بیماری و ترمیم ناحیه آسیب دیده زمان بر است.
این بیماری به بیماری کودکان مشهور است. اگرچه که در بزرگسالان به صورت آرتروز نمایان می‌شود. اما، بین سن 4 تا 10 سالگی در کودکان بروز پیدا می‌کند.
درمان پرتس در کودکان معمولا به کمک داروهای ضد التهاب همچون ناپروکسن یا ایبوپروفن برای کاهش درد بیمار استفاده می‌شود. روش دیگر، فیزیوتراپی است که شامل تمرین تعادل، اصلاح حرکت، روش ROM، آب درمانی و اولتراسوند است.
نتیجه گیری
بیماری پرتس بیماری سیاه شدن سر مفصل ران است که همراه با درد است. دردهای مزمنی که به ظاهر هیچ علائم خاصی ندارند. تشخیص زودهنگام این بیماری می‌تواند کمک زیادی به درمان آن کند. به همین دلیل، اگر علائم فوق را در کودک خود مشاهده کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید.