ساییدگی زانو؛ از نشانه‌ها تا درمان‌های موثر و قطعی

ساییدگی زانو که با عنوان آرتروز زانو نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن غضروفی که میان مفصل‌های زانو وجود دارد تخریب شده و به مرور زمان از بین می‌رود. آسیب دیدن غضروف میان مفصل‌ها سبب می‌شود که استخوان‌های مفاصل در زمان حرکت کردن به هم برخورد کرده، ساییده شوند و سبب تغییر شکل استخوان‌های زانوی فرد بیمار شود. این وضعیت باعث سفتی، تورم، درد و دامنه حرکتی محدود در فرد می‌شود که می‌تواند  آزاردهنده باشد. ممکن است این ساییدگی ناشی از عوامل مختلفی مثل افزایش وزن، آسیب‌های فیزیکی و افزایش سن باشد.

خلاصه مقاله ساییدگی زانو در 1 دقیقه

عنوان	توضیحات
تعریف ساییدگی زانو	تخریب و فرسایش غضروف مفصل زانو که منجر به درد، التهاب و کاهش دامنه حرکت می‌شود.
علل ساییدگی زانو	شامل افزایش سن، چاقی، آسیب‌های قبلی و فشار زیاد بر مفصل زانو از فعالیت‌های بدنی است.
علائم	درد، خشکی، تورم، التهاب و صدای قرچ قرچ هنگام حرکت زانو.
تشخیص	ارزیابی پزشکی، رادیولوژی و MRI برای تعیین شدت آسیب و وضعیت غضروف.
درمان‌های غیرجراحی	داروهای ضد التهاب، فیزیوتراپی، کاهش وزن، تزریقات کورتیکواستروئید یا اسید هیالورونیک.
درمان‌های جراحی	شامل آرتروسکوپی و تعویض مفصل زانو در موارد شدید.
پیشگیری	ورزش منظم، حفظ وزن سالم، اجتناب از آسیب‌های مکرر و تقویت عضلات اطراف زانو.

ساییدگی زانو چیست؟

ساییدگی زانو، که به آن آرتروز زانو یا استئوآرتریت زانو نیز گفته می‌شود، یک بیماری مفصلی است که در آن غضروف مفصل زانو به تدریج دچار تخریب و ساییدگی می‌شود. غضروف، که سطح صاف و لغزنده‌ای است که استخوان‌ها را در مفصل پوشش می‌دهد، به مرور زمان فرسوده می‌شود و این باعث درد، التهاب و کاهش دامنه حرکتی می‌شود.

علائم ساییدگی زانو چیست؟

علائم سائیدگی زانو شامل مواردی است که در زیر قید شده است:

• درد شدید: درد به عنوان یکی از اولین نشانه‌های ساییدگی زانو شناخته می‌شود. این درد در زمان راه رفتن و ایستادن تشدید می‌شود؛ به گونه‌ای که راه رفتن را برای فرد سخت می‌کند.
• گرفتگی شدید: گرفتگی شدید و همچنین قفل شدن مفاصل به عنوان یکی دیگر از نشانه‌های ساییدگی زانو شناخته شده است.
• خشکی مفصل: افرادی که دچار آرتروز زانو هستند، معمولاً در صبح یا بعد از نشستن طولانی مدت احساس خشکی در زانو دارند.
• تورم و التهاب: در برخی موارد، مفصل زانو دچار تورم و التهاب می‌شود که می‌تواند به محدودیت حرکت منجر شود.
• صدای قرچ قرچ (Crepitus): احساس و شنیدن صدای قرچ‌قرچ در زانو هنگام حرکت، که ناشی از ساییدگی غضروف است.
• سفتی زانو: سفتی مفصل زانو در هنگام صبح و یا زمانی که نشسته‌اید، بدتر می‌شود؛ به گونه‌ای که صاف و یا خم شدن زانو به سختی صورت می‌گیرد.
• کریپتوس: صدای ترک خوردن، کلیک و همچنین جیر جیر کردن زانو زمانی که فرد شروع به حرکت می‌کند به گوش می‌رسد.
• ضعف در زانو: ضعف در زانو به صورت یکباره، به شکل خالی شدن ناگهانی خود را نشان می‌دهد و سبب می‌شود که فرد نتواند به درستی حرکت کند.

بیشتر بخوانید: درمان صافی کف پا در کودکان

علل ساییدگی زانو

ساییدگی زانو یکی از مشکلات شایع مفصلی است که می‌تواند به تدریج عملکرد روزمره افراد را تحت تاثیر قرار دهد. این مشکل عمدتاً به دلیل تخریب و فرسایش غضروف‌های مفصل زانو رخ می‌دهد و می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. در ادامه، برخی از عواملی که می‌توانند باعث بروز ساییدگی زانو شوند، معرفی خواهند شد. این عوامل شامل فاکتورهایی هستند که به مرور زمان فشار بیشتری به مفصل وارد کرده و موجب تخریب آن می‌شوند.

ساییدگی غضروف زانو به طور طبیعی با افزایش سن رخ می‌دهد، زیرا غضروف به مرور زمان خاصیت الاستیکی خود را از دست می‌دهد.

استفاده بیش از حد یا آسیب

 فعالیت‌هایی که به مفصل زانو فشار زیادی وارد می‌کنند (مانند دویدن، پرش، بلند کردن اجسام سنگین) می‌تواند به آسیب دیدگی غضروف و ایجاد آرتروز منجر شود.

چاقی

اضافه وزن فشار اضافی به مفصل زانو وارد می‌کند و باعث افزایش خطر آرتروز زانو می‌شود.

ژنتیک

برخی افراد به دلایل ژنتیکی بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز قرار دارند.

آسیب‌های قبلی

 آسیب‌های قبلی مفصل زانو (مانند شکستگی یا آسیب‌های رباطی) می‌تواند به بروز آرتروز منجر شود.

درمان غیرجراحی ساییدگی زانو

انواع روش های غیرجراحی ساییدگی زانو عبارتند از:

استراحت:

استراحت در وهله اول یکی از تاثیرگذارترین عوامل بر روی ساییدگی زانو است. بهتر این است که از انجام ورزش‌های پرتحرک مثل دویدن پرهیز کنید.‌

بهترین قرص برای ساییدگی زانو

بدون شک اولین درمانی که در کلینیک دکتر سید رامین حاج زرگرباشی برای شما در نظر گرفته می‌شود، تجویز دارو است. این داروها درد و همچنین التهاب ناشی از ساییدگی زانو را تا حد زیادی کاهش می‌دهند. این نکته نیز یادآوری شود که در این میان، بهترین دارو برای ساییدگی زانو داروهای ضد التهابی مثل ناپروکسن و ایبوپروفن هستند که در اغلب بیماران اثربخشی بالایی دارند. این داروها می‌توانند با سرعت بالا التهاب مفاصل را کاهش دهند که این امر سبب می‌شود درد زانو تا حد بسیار زیادی تسکین پیدا کند.

همچنین مکمل‌هایی مثل کندرویتین و گلوکزامین نیز می‌توانند به بهبود وضعیت مفاصل و غضروف‌ها کمک بسزایی کنند. البته فراموش نکنید که باید قبل از مصرف هر نوع دارو حتما با پزشک خود مشورت کنید. توصیه ما به شما برای درمان این بیماری آزاردهنده، ویزیت شدن توسط دکتر سید رامین حاج زرگرباشی است تا درمان به درستی صورت گرفته و بهترین نتیجه برای شما حاصل گردد.

با استفاده از وسیله‌های کمکی مثل کفی‌ها و زانوبندهای مخصوص نیز می‌توان فشار وارد بر مفاصل زانو را کم کرده و از زانوها در مقابل آسیب بیشتر محافظت کرد. این وسیله‌ها در زمان راه رفتن یا انجام فعالیت‌های فیزیکی، کمک می‌کنند تا مفصل زانو ثابت نگه داشته شود.

رعایت رژیم غذایی

بهتر است برای درمان ساییدگی زانو غذاهایی را مورد استفاده قرار دهید که سرشار از کلسیم هستند. مواد غذایی نظیر ماست، بادام، پنیر، لوبیا سفید، سالامون، کلم و شلغم از جمله مواد غذایی بوده که سرشار از کلسیم هستند. همچنین رژیم غذایی شما باید غنی از انواع ویتامین‌های D،C و اسیدهای چرب امگا ۳ باشد. لوبیا سبز، روغن زیتون، زرده تخم مرغ، پرتقال، قارچ و کیوی از مواد غذایی به شمار می‌روند که سرشار از ویتامین هستند.

فیزیوتراپی:

فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف زانو و بهبود دامنه حرکتی مفصل زانو بسیار موثر است. برنامه‌های فیزیوتراپی شامل تمرینات مخصوصی هستند که به تقویت عضلات چهارسر ران و عضلات دیگر کمک می‌کنند. این کار باعث کاهش فشار وارد شده به مفصل زانو می‌شود و می‌تواند درد و محدودیت حرکت را کاهش دهد.

کاهش وزن:

اضافه وزن یکی از عواملی است که می‌تواند فشار زیادی به مفصل زانو وارد کند و باعث تسریع فرآیند ساییدگی غضروف‌ها شود. کاهش وزن می‌تواند فشار کمتری به مفصل زانو وارد کرده و به کاهش درد و پیشگیری از آسیب‌های بیشتر کمک کند. برای بسیاری از افراد، کاهش وزن به کمک رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم می‌تواند تغییرات مثبتی در وضعیت زانو ایجاد کند.

دارو درمانی:

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن معمولا برای کاهش درد و التهاب مفصل زانو تجویز می‌شوند. این داروها می‌توانند به کنترل علائم ساییدگی زانو کمک کنند، به‌ویژه در مواقعی که درد و تورم زیاد است. البته مصرف طولانی‌مدت این داروها ممکن است عوارض جانبی مانند مشکلات گوارشی یا آسیب به کلیه‌ها داشته باشد.

روش جراحی:

جراحی برای ساییدگی زانو معمولا زمانی توصیه می‌شود که درمان‌های غیرجراحی مثل فیزیوتراپی، دارو و تزریق موثر واقع نشده‌اند و بیمار همچنان با درد شدید، محدودیت حرکتی و اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره مواجه است. در این شرایط، جراح ممکن است گزینه‌هایی مانند تعویض مفصل زانو (جراحی پروتز زانو) یا جراحی‌های ترمیمی مفصل را پیشنهاد دهد. این نوع جراحی‌ها به کاهش درد، بهبود عملکرد مفصل و افزایش کیفیت زندگی بیمار کمک زیادی می‌کنند. البته تصمیم به انجام جراحی باید با نظر متخصص ارتوپد و پس از بررسی دقیق شرایط بیمار انجام شود.

جراحی آرتروسکوپی

در مواردی که ساییدگی زانو به حدی شدید شده باشد که درمان‌های غیر جراحی موثر نباشند، جراحی آرتروسکوپی می‌تواند گزینه‌ای مناسب باشد. در این روش، جراح از طریق برش‌های کوچک و استفاده از ابزارهای خاص به داخل مفصل زانو وارد می‌شود و آسیب‌ها یا ضایعات موجود را ترمیم می‌کند. این جراحی معمولاً دوره بهبودی کوتاه‌تری دارد.

تعویض مفصل زانو

در موارد شدید ساییدگی زانو که باعث از کار افتادگی شدید مفصل می‌شود، جراحی تعویض مفصل زانو به عنوان آخرین گزینه در نظر گرفته می‌شود. در این روش، مفصل زانو با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود. این عمل می‌تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل کمک کند، اما نیاز به دوره بهبودی طولانی‌تر و مراقبت‌های بعد از جراحی دارد.

بیشتر بخوانید: آرتروز زانو در کودکان و نوجوانان 

بیشتر بخوانید: بورسیت زانو

تزریقات کورتیکواستروئید و اسید هیالورونیک

تزریق کورتیکواستروئید به مفصل زانو می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند، در حالی که تزریق اسید هیالورونیک به تقویت روانکاری مفصل زانو کمک کرده و می‌تواند درد را کاهش دهد. این روش‌ها معمولاً برای افرادی که درد شدید دارند و به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، مفید هستند.

ورزش برای ساییدگی زانو

 انجام ورزش، آن هم به صورت منظم، یکی از بهترین راه‌های درمان و پیشگیری از تشدید ساییدگی زانو به شمار می‌رود. انجام ورزش منظم علاوه بر افزایش تحرک مفصل‌ها، کیفیت کلی زندگی افراد را نیز تغییر می‌دهد. به صورت کلی ورزش می‌تواند مزایای بسیار زیادی را برای ساییدگی زانو داشته باشد که در زیر به آن اشاره شده است:

• التهاب و درد زانو را کاهش می‌دهد.
• سبب تقویت مفصل زانو می‌شود.
• دامنه حرکت مفصل زانو را افزایش می‌دهد.

همچنین بنا به تشخیص پزشک متخصص افراد می‌توانند انواع ورزش‌های نرم را انجام دهند؛ مثل:

• پیاده‌روی: پیاده‌روی یکی از اصولی‌ترین ورزش‌ها برای درمان ساییدگی زانو است. پیاده‌روی باعث اعمال فشار شدید بر روی مفصل زانو نمی‌شود. البته این نکته یادآوری شود که حتما قبل از انجام پیاده‌روی باید از پزشک متخصص در این حوزه مشورت بگیرید.
• ورزش در آب: شنا و همچنین پیاده‌روی کمک می‌کند تا مفصل‌های زانو محکم شوند و همچنین دامنه حرکت فرد افزایش یابد.
• یوگا: تمرین‌های یوگا نیز سبب افزایش انعطاف‌پذیری شده و تاثیر زیادی بر بهبود ساییدگی زانو دارد.

سوالات متداول

آیا جراحی ساییدگی زانو خطرناک است؟

خیر، این نوع جراحی در صورتی که توسط جراحان ماهری نظیر دکتر سید رامین حاج زرگرباشی صورت بگیرد، ایمن و بدون خطر است.

تا چه مدت بعد از عمل جراحی باید به استراحت پرداخت؟

فردی که تحت عمل جراحی قرار گرفته است، حدودا ۲ تا ۳ هفته بعد از عمل نیاز به استراحت داشته و همچنین برای راه رفتن نیاز به وسیله‌های کمکی نظیر عصا یا واکر دارد.

آیا بعد از عمل فرد می‌تواند به فعالیت‌های ورزشی بپردازد؟

بله، بعد از گذشت چند ماه و انجام فیزیوتراپی، فرد می‌تواند به ورزش‌های سبک بپردازد.

نتیجه گیری

ساییدگی زانو یک وضعیت بسیار ناراحت کننده به همراه تورم و درد شدید است که زندگی فرد را مختل می‌کند. ساییدگی بیشتر در اثر افزایش وزن، افزایش سن، آسیب‌های فیزیکی و انجام فعالیت‌های بدنی سنگین صورت می‌گیرد. انجام فعالیت‌های ورزشی منظم، استفاده از داروهای گیاهی، استراحت، استفاده از مسکن‌هایی مثل ایپروفن و غیره می‌تواند درد و تورم زانوها را تا حدود زیادی کاهش دهد.