آرتروز زانو در کودکان و نوجوانان چیست و چه علائمی دارد؟ بسیاری از مردم فکر می‌کنند که آرتروز فقط بزرگسالان را مبتلا می‌کند، اما کودکان و نوجوانان نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند.
در حالی که آرتروز در بزرگسالان اغلب به دلیل “ساییدگی و پارگی” (به معنی استئوآرتریت) ایجاد می‌شود، در کودکان، آرتریت یا همان آرتروز تقریبا همیشه به دلیل یک اختلال التهابی است.
برخی از موارد آرتروز در کودکان خفیف هستند و خود به خود برطرف می‌شوند، در حالی که برخی دیگر شدیدتر هستند و ممکن است تا بزرگسالی ادامه داشته باشند و در صورت عدم درمان باعث ناتوانی طولانی‌مدت شوند.
در ادامه مقاله به بررسی علائم و نشانه‌های آرتروز زانو در کودکان و نوجوان و راهکارهای پیشگیری از آن خواهیم پرداخت. تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
درمان بیماری پیچیده سودوآرتروز
آرتروز زانو در کودکان و نوجوانان چیست؟
آرتروز زانو در کودکان و نوجوانان ممکن است به دلیل یک اختلال مفصلی به نام استئوکندریت دیسکان (OCD) ایجاد شود. در این بیماری، بخشی از استخوان به آرامی از بافت استخوانی اطراف خود جدا می‌شود و باعث نرم شدن غضروف می‌گردد. این اختلال به مرور زمان می‌تواند به دژنراسیون مفصل، تخریب غضروف و در نهایت بروز آرتریت در سنین نوجوانی منجر شود. استئوکندریت دیسکان معمولاً در مفاصل زانو، مچ پا و آرنج رخ می‌دهد و علت دقیق آن مشخص نیست؛ هرچند که این مشکل در میان ورزشکاران جوان شایع‌تر است، اما در کودکان غیرورزشکار نیز دیده می‌شود.
در برخی موارد، این اختلال به‌خودی‌خود بهبود می‌یابد، اما در صورت پیشرفت و شدت بیشتر، ممکن است به غضروف آسیب برساند و خطر بروز استئوآرتریت زودرس را افزایش دهد. در موارد حادتر، جراحان ارتوپد ممکن است با استفاده از روش‌های جراحی ضایعه را ترمیم کنند تا از آسیب بیشتر و احتمال ابتلا به آرتریت در سنین بالاتر جلوگیری شود.
اگر مشکوک به آرتروز زانو در کودکان و نوجوانان خود هستید، مهم است که در اسرع وقت برای ارزیابی به بهترین فوق تخصص ارتوپدی اطفال مراجعه کنید.
علائم و نشانه‌های آرتروز زانو در سنین پایین
علائم آرتروز زانو در کودکان و نوجوانان بسته به شرایط خاص متفاوت است. ویژگی های رایج شامل تورم، درد و سفتی مفصل است. برخی از کودکان دارای بسیاری از مفاصل درگیر هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است فقط یک یا دو مفصل درگیر داشته باشند. برخی از انواع آرتریت نوجوانان مفاصل ستون فقرات و لگن را تحت تاثیر قرار می‌دهند و کودکان ممکن است به جای درد در اندام خود از درد گردن یا کمر شکایت داشته باشند. کودکان مبتلا به JIA با شروع سیستمیک معمولاً علائم دیگری از جمله تب و بثورات پوستی دارند.
بیشتر بخوانید:شکستگی استخوان ران در کودکان
دلایل بروز آرتروز زانو در کودکان و نوجوانان
آرتروز زانو در کودکان و نوجوانان به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که شناسایی این عوامل در تشخیص و درمان صحیح این بیماری نقش مهمی دارد. در ادامه به برخی از اصلی‌ترین عوامل بروز آرتروز زانو در کودکان اشاره می‌کنیم:
عوامل ژنتیکی
ژنتیک می‌تواند یکی از عوامل اصلی در بروز آرتروز زانو در کودکان و نوجوانان باشد. در خانواده‌هایی که سابقه آرتروز وجود دارد، احتمال ابتلای کودکان به این بیماری بیشتر است. این عامل باعث می‌شود که برخی کودکان بیشتر مستعد دچار شدن به آرتروز زانو باشند.
آسیب‌های ورزشی
انجام ورزش‌های سنگین و مکرر، به‌ویژه در کودکان ورزشکار، می‌تواند به مفاصل زانو آسیب وارد کرده و منجر به آرتروز شود. ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال و ورزش‌های رزمی به دلیل فشارهای مکرر و حرکات شدید، ممکن است موجب تخریب غضروف زانو در کودکان در حال رشد شوند.
چاقی
وزن زیاد نیز از عوامل مهم در بروز آرتروز زانو است، زیرا وزن اضافی فشار بیشتری بر مفصل زانو وارد می‌کند و غضروف را دچار تخریب می‌کند. کودکان با اضافه‌وزن برای پیشگیری از آسیب‌های زانو نیاز به رعایت رژیم غذایی و فعالیت‌های ورزشی مناسب دارند.
آرتریت واکنشی
این نوع آرتریت می‌تواند پس از یک عفونت در دستگاه گوارش یا ادراری بروز کند. کودکان مبتلا به این عارضه ممکن است سابقه عفونت‌هایی با علائمی مانند تب، اسهال، استفراغ، درد شکم یا درد هنگام ادرار داشته باشند. از شایع‌ترین باکتری‌های عامل آرتریت واکنشی می‌توان به یرسینیا، سالمونلا، شیگلا، کمپیلوباکتر و کلامیدیا اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: سیاه شدن سر استخوان ران
تشخیص آرتروز زانو در کودکان
برای تشخیص آرتریت واکنشی یا آرتروز زانو در کودکان و نوجوانان، شرح حال دقیق و معاینه فیزیکی اولین قدم محسوب می‌شود. پزشک متخصص ممکن است برای یافتن شواهد عفونت فعلی یا قبلی، آزمایش خون، مدفوع یا ادرار تجویز کند که این آزمایش‌ها می‌توانند علائم التهاب را نیز نشان دهند. همچنین، تست‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا MRI برای ارزیابی دقیق مفاصل مؤثر هستند. تشخیص و درمان این عارضه توسط پزشک متخصص ارتوپدی انجام می‌شود و روش‌های درمانی غیرجراحی برای آرتروز زانو در کودکان و نوجوانان معمولاً بدون درد است و می‌تواند به بهبود وضعیت مفاصل کمک کند.
راهکارهای پیشگیری از آرتروز زانو در سنین کم
برای پیشگیری از آرتروز زانو در کودکان، رعایت نکات زیر بسیار مؤثر است:
- کنترل وزن: حفظ وزن مناسب و سالم برای کودکان ضروری است تا از فشار اضافی بر زانوها جلوگیری شود.
- تشویق به ورزش‌های منظم و مناسب: ورزش‌هایی که عضلات زانو را تقویت می‌کنند، می‌توانند به سلامت مفاصل کمک کنند.
- استفاده از تجهیزات مناسب هنگام ورزش: اطمینان حاصل کنید که کودکان از تجهیزات ورزشی مناسب استفاده می‌کنند تا خطر آسیب‌دیدگی کاهش یابد.
- آموزش قرارگیری صحیح بدن: به کودکان بیاموزید که در طول روز وضعیت و قرارگیری درست بدن را حفظ کنند.
- مراجعه به پزشک در صورت وجود درد: در صورت بروز درد یا علائم مشکلات زانو، بهتر است به پزشک مراجعه شود تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.
درمان آرتروز زانو در کودکان و نوجوانان
درمان آرتروز زانو در کودکان و نوجوانان با توجه به شدت درد و عوامل مرتبط متفاوت است و شامل موارد زیر می‌شود:
- استراحت و کاهش فعالیت‌های سنگین: استراحت به زانو در مواردی که درد ناشی از آسیب تروماتیک یا زخم است، کمک می‌کند. فعالیت‌های ورزشی یا فشار زیاد در این مواقع باید محدود شود.
- استفاده از بسته‌های یخ یا گرم: در ابتدای درمان، بسته‌های یخ می‌توانند التهاب و درد را کاهش دهند. بسته‌های گرم نیز با شل کردن عضلات و بافت‌ها به بهبود کمک می‌کنند. بهتر است قبل از استفاده از یخ یا گرم‌کننده، با پزشک مشورت کنید.
- مصرف داروهای ضدالتهاب: داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن، با کاهش التهاب و درد، به بهبود زانو کمک می‌کنند. مصرف این داروها تنها با توصیه پزشک انجام شود.
- فیزیوتراپی: تمرینات تقویتی و درمانی زیر نظر متخصص، شامل تمرینات کششی، تقویت عضلات، ماساژ و الکتروتراپی، به کاهش درد و بهبود عملکرد زانو کمک می‌کنند.
- استفاده از زانوبند و وسایل حمایتی: افزونه‌هایی مانند زانو بند، پشتیبان‌های زانو و کفش‌های مناسب، می‌توانند به کاهش درد و بهبود وضعیت زانو کمک کنند.
- درمان بیماری زمینه‌ای: اگر زانو درد ناشی از بیماری مفصلی مانند التهاب آرتریتی باشد، پزشک متخصص درمان بیماری اصلی را برنامه‌ریزی می‌کند تا علائم کاهش یابد.
سوالات متداول
بله، آرتروز زانو در کودکان ممکن است خطرناک باشد. درد زانو می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی مانند شکستگی استخوان، التهاب مفصلی، عفونت، آسیب رباط‌ها و… باشد.
یکی از روش‌های جدید، روش کاشت غضروف اتولوگ ماتریکس (MACI)، سلول‌های غضروفی خود بیمار کشت و در غشای کلاژن قرار داده می‌شوند. سپس این سلول‌ها در زانو کاشته می‌شوند تا به ترمیم غضروف آسیب‌دیده کمک کنند.
بله، کودکان مبتلا به آرتروز زانو می‌توانند با مشورت پزشک و انجام ورزش‌های کم‌فشار و مناسب به تقویت عضلات و کاهش درد کمک کنند.
نتیجه گیری
آرتروز زانو در کودکان و نوجوانان مشکلی است که با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب قابل کنترل و بهبود است. پیشگیری، شامل حفظ وزن مناسب، تقویت عضلات و استفاده از تجهیزات ورزشی استاندارد، می‌تواند نقش مهمی در کاهش احتمال بروز این عارضه داشته باشد. آگاهی والدین و نظارت بر فعالیت‌های فرزندان نیز در جلوگیری از آسیب‌های زانو بسیار موثر است. در صورت مشاهده هرگونه علامت یا ناراحتی در زانوهای کودک، مراجعه به پزشک متخصص گام مهمی در جهت تشخیص دقیق و پیشگیری از مشکلات بیشتر خواهد بود.