کیفوز در کودکان یکی از شایع‌ترین ناهنجاری‌های ستون فقرات است که می‌تواند در هر سنی، به‌ویژه در کودکان و نوجوانان، بروز کند. این عارضه به انحنای بیش از حد طبیعی ستون فقرات در ناحیه پشتی اشاره دارد و می‌تواند به‌دلایل مختلفی ایجاد شود. در بیشتر موارد، کیفوز به‌دلیل وضعیت نادرست نشستن یا ایستادن و عدم تقویت کافی عضلات پشت رخ می‌دهد. این مقاله به‌بررسی جامع علل، علائم، تشخیص و روش‌های درمانی قوز کمر در کودکان می‌پردازد تا والدین و متخصصان بتوانند بهترین راهکارها را برای پیشگیری و مدیریت این عارضه اتخاذ کنند.
کیفوز در کودکان چیست؟
کیفوز یا گوژپشتی یک ناهنجاری در ستون فقرات است که باعث می‌شود بخش میانی پشت به سمت بیرون خم شده و حالت قوز به خود بگیرد. در حالی که ستون فقرات به‌طور طبیعی دارای انحنای ملایمی در ناحیه پشت است، کیفوز به انحنای بیش از حد این ناحیه اشاره دارد. در کودکان، این انحنا می‌تواند به‌دلایل مختلفی از جمله وضعیت نادرست بدن، عوامل ژنتیکی، مشکلات مادرزادی و بیماری‌های مختلف ایجاد شود.
بیشتر بخوانید: بهترین فوق تخصص ارتوپدی اطفال
کیفوز در کودکان چه علائمی دارد؟
کیفوز در کودکان می‌تواند علائم متنوعی داشته باشد که شدت و نوع آن‌ها بسته به میزان انحنا و علت ایجاد کیفوز متفاوت است. برخی از این علائم ممکن است ظاهری و برخی دیگر ممکن است فیزیکی باشند. در ادامه به‌بررسی جزئی‌تر علائم قوز کمر در کودکان می‌پردازیم.
- قوز قابل مشاهده: شایع‌ترین و بارزترین علامت کیفوز، خمیدگی و قوز قابل مشاهده در ناحیه پشت کودک است. این انحنا به‌خصوص زمانی که کودک خم می‌شود یا می‌نشیند، مشهودتر می‌شود.
- کمردرد: بسیاری از کودکان مبتلا به کیفوز از درد در ناحیه کمر شکایت دارند. این درد می‌تواند خفیف یا شدید باشد و معمولاً با فعالیت‌های فیزیکی تشدید می‌شود.
- خستگی زودرس: به‌دلیل ضعف عضلات پشت و فشار اضافی بر روی ستون فقرات، کودکان مبتلا به کیفوز ممکن است زودتر از سایر کودکان به‌خصوص پس از انجام فعالیت‌های بدنی خسته شوند.
- کاهش انعطاف‌پذیری: کودک ممکن است در انجام حرکات خاصی مانند خم شدن به جلو یا به پهلو مشکل داشته باشد.
- مشکلات تنفسی: در موارد شدید کیفوز، قفسه سینه ممکن است تحت فشار قرار گیرد و باعث کاهش ظرفیت ریه‌ها و مشکلات تنفسی شود.
- مشکلات گوارشی: در موارد نادر و شدید، انحنای بیش از حد ستون فقرات می‌تواند به دستگاه گوارش فشار وارد کند و باعث بروز مشکلاتی مانند رفلاکس اسید معده شود.
تشخیص به‌موقع کیفوز و توجه به‌علائم آن می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده جلوگیری کند. اگر کودکی علائم فوق را نشان داد، مهم است که والدین او را به یک پزشک متخصص ارتوپد یا متخصص ستون فقرات ببرند تا معاینات لازم انجام شود و درمان مناسب آغاز گردد.
بیشتر بخوانید: صافی کف پا در کودکان
انواع کیفوز در کودکان
کیفوز در کودکان به‌دلایل مختلفی ایجاد می‌شود و انواع مختلفی دارد. هر نوع کیفوز دارای ویژگی‌ها، علل و درمان‌های خاص خود است. در ادامه، به‌بررسی انواع قوز کمر در کودکان می‌پردازیم.
- کیفوز وضعیتی (Postural Kyphosis): این نوع از کیفوز معمولاً خفیف است و ناشی از وضعیت بد نشستن یا ایستادن کودک است. انحنای ایجاد شده معمولاً گرد و صاف است و زمانی که کودک صاف می‌ایستد یا روی شکم دراز می‌کشد، قوز از بین می‌رود.
- کیفوز شوئرمن (Scheuermann’s Kyphosis): این نوع کیفوز جدی‌تر است و ناشی از تغییرات ساختاری در مهره‌های ستون فقرات است. مهره‌ها به جای اینکه مستطیلی باشند، به شکل ذوزنقه‌ای و غیرعادی در می‌آیند. این انحنا معمولاً تیز و زاویه‌دار است و ممکن است با درد و محدودیت حرکتی همراه باشد.
- کیفوز مادرزادی (Congenital Kyphosis): این نوع کیفوز از بدو تولد وجود دارد و ناشی از نقص‌های مادرزادی در شکل‌گیری مهره‌های ستون فقرات است. ممکن است چند مهره به‌طور نادرست شکل گرفته یا با یکدیگر ترکیب شده باشند.
- کیفوز تغذیه‌ای و متابولیک: ناشی از مشکلات تغذیه‌ای یا متابولیک که منجر به ضعف و نرمی استخوان‌ها می‌شود. این نوع کیفوز به‌دلیل کمبود ویتامین D و کلسیم رخ می‌دهد.
- کیفوز ناشی از آسیب‌دیدگی: ناشی از آسیب‌های نخاعی، شکستگی‌ها یا دررفتگی‌های مهره‌ها است.
تشخیص نوع کیفوز در کودکان برای تعیین روش درمان مناسب بسیار مهم است. هر نوع کیفوز نیازمند رویکرد خاصی در درمان و مدیریت است. اگر کودکی دارای علائم کیفوز باشد، مراجعه به پزشک متخصص ارتوپد یا ستون فقرات ضروری است تا نوع کیفوز تشخیص داده شود و برنامه درمانی مناسب آغاز گردد.
تشخیص کیفوز در کودکان
تشخیص کیفوز در کودکان یک فرآیند چند مرحله‌ای است که شامل مشاهده علائم بالینی، معاینه فیزیکی و استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری می‌شود. تشخیص به‌موقع و دقیق کیفوز می‌تواند از پیشرفت این عارضه و بروز مشکلات جدی‌تر در آینده جلوگیری کند. در ادامه، مراحل تشخیص قوز کمر در کودکان را نام می‌بریم.
- مشاهده و شرح حال بالینی
- معاینه فیزیکی
- تصویربرداری
- آزمایش خون
- آزمایش تراکم استخوان
تشخیص صحیح کیفوز در کودکان نیازمند ترکیبی از مشاهده بالینی، معاینه فیزیکی و استفاده از روش‌های تصویربرداری است. با تشخیص به‌موقع و دقیق، می‌توان برنامه درمانی مناسب را برای کودک تعیین کرد و از پیشرفت عارضه جلوگیری نمود.
بیشتر بخوانید: اسکولیوز در کودکان
درمان کیفوز در کودکان
درمان کیفوز در کودکان بستگی به شدت انحنا، سن کودک، نوع کیفوز و علائم بالینی دارد. هدف از درمان، اصلاح انحنای ستون فقرات، جلوگیری از پیشرفت آن و کاهش علائم همراه است. روش‌های درمانی شامل روش‌های غیرجراحی و جراحی است.
- فیزیوتراپی
- تمرینات کششی و تقویتی
- بریس (کمربند طبی)
- تغییر در سبک زندگی
- بهبود وضعیت نشستن و ایستادن
- ورزش و فعالیت‌های فیزیکی
- درمان‌های دارویی
- مسکن‌ها و ضدالتهاب‌ها
- داروهای پوکی استخوان
- فیوژن ستون فقرات
درمان کیفوز در کودکان به تشخیص به‌موقع و دقیق و استفاده از روش‌های مناسب برای هر کودک بستگی دارد. در بیشتر موارد، ترکیبی از فیزیوتراپی، بریس و تغییرات سبک زندگی می‌تواند به بهبود وضعیت کودک کمک کند. در موارد شدیدتر، جراحی لازم است. همکاری والدین، پزشکان و فیزیوتراپیست‌ها نقش مهمی در موفقیت درمان قوز کمر در کودکان دارد.
سوالات متداول
1. آیا کیفوز در کودکان قابل پیشگیری است؟
در بسیاری از موارد، کیفوز وضعیتی قابل پیشگیری است. آموزش کودک به نشستن و ایستادن صحیح، تقویت عضلات پشت و انجام تمرینات مناسب می‌تواند به جلوگیری از بروز کیفوز کمک کند.
2. آیا کیفوز در کودکان باعث مشکلات بلندمدت می‌شود؟
در موارد خفیف کیفوز، مشکلات بلندمدتی ایجاد نمی‌شود. اما در موارد شدید، کیفوز می‌تواند باعث مشکلات تنفسی، گوارشی و کاهش کیفیت زندگی شود.
3. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که خمیدگی غیرطبیعی در پشت کودک مشاهده شود یا کودک از درد و خستگی در ناحیه کمر شکایت کند، باید به پزشک مراجعه کرد.
نتیجه گیری
کیفوز در کودکان یک وضعیت قابل مدیریت است که با تشخیص به‌موقع و استفاده از روش‌های درمانی مناسب می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد و کیفیت زندگی کودک را بهبود بخشید. والدین با آگاهی از علائم و عوامل بروز کیفوز و مشاوره با پزشکان متخصص می‌توانند نقش مهمی در مدیریت این عارضه ایفا کنند.