عقب زدگی زانو در کودکان یکی از بیماری‌های مفصلی است که برای درمان آن باید به پزشکی حاذق، کاربلد و متخصص ارتوپد مراجعه کنید. دکتر سید رامین حاج زرگرباشی فلوشیپ ارتوپدی کودکان و فوق تخصص ارتوپدی اطفال هستند که با اشراف کامل به موضوع می‌توانند به شما در درمان این بیماری کمک کنند. برای درک چیستی این بیماری، علل پیدایش و نحوه درمان آن با ما همراه باشید.
عقب زدگی زانو در کودکان چیست؟
عقب زدگی زانو با نام علمی Genu Recurvatum در واقع دفرمه شدن مفاصل زانو است. این بیماری که در مفصل تیبیوفمورال، محل تلاقی استخوان ران و درشت نی، رخ می‌دهد، باعث میشود زانوها به سمت عقب متمایل شوند. در این بیماری بیشتر زنان و افرادی که دچار شل شدگی رباط هستند به دلیل صاف شدگی مفاصل درگیر می‌شوند. میزان بیماری به صورت معمولی، متوسط و سخت دسته‌بندی میشود. هرچه میزان بیماری بیشتر شود، درد پا در کودکان و حتی بزرگسالان بیشتر خواهد شد.
اگر محدوده طبیعی حرکت مفصل زانو در بزرگسالان را بین 0 تا 135 درجه در نظر بگیریم، صافی کامل زانو نباید بیش از 10 درجه باشد. اما، در افرادی که به عقب زدگی زانو دچار هستند میزان صافی افزایش پیدا می‌کند. عقب زدگی زانو در کودکان نیز به همین صورت است. اما، مقدار اعداد برای آن کمی متفاوت است.
بیشتر بخوانید: درد پا در کودکان
علت عقب زدگی زانو در کودکان
برای بررسی علت عقب زدگی زانو ابتدا، باید ماهیت این بیماری را درک کنیم تا بتوانیم علت آن را یافته و روش‌های درمانی را به کار بگیریم. عقب زدگی زانو در کودکان چندین نوع دارد که نشان دهنده شکل غیر طبیعی زانو نسبت به قرار گرفتن ساق و قوزک پا است. از علل اولیه عقب زدگی زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- شل شدگی ذاتی یا مادرزادی رباط‌های زانو
- صدمات وارد شده به زانو
- یک راستا و هماهنگ نبودن مفصل قوزک پا با استخوان ران
- ناپایداری مفصل زانو به دلیل آسیب دیدگی رباط‌ها و کپسول مفصل
- پارگی رباط صلیبی قدامی
- ضعف در عضلات چهار سر ران
- سوختگی استخوان اطراف زانو
- اختلال در بافت همبند
- نقص مادرزادی هنگام تولد
- بیماری زمینه‌ای مانند فلج مغزی، دیستروفی عضلانی و اسکلروزیس چندگانه
- ضعف مفاصل
بیشتر بخوانید: خار پاشنه در کودکان
علائم عقب زدگی زانو در کودکان
علائم اصلی در عقب زدگی زانو که منجر به درد پا در کودکان میشود، شامل موارد زیر است. با تشخیص علائم در فرزندتان می‌توانید سریعا به پزشک معالج مراجعه کرده و مشکل پیش آمده را درمان کنید.
- درد پا در کودکان در ناحیه داخلی پا یا پشت زانو
- الگوی راه رفتن
- کنترل ضعیف جلوی زانو
- حس نیشگون گرفتگی در قسمت جلویی زانو
- اختلال در انجام فعالیت‌های استقامتی و کلا عملکرد زانو
- کشیدگی بیش از اندازه پشت زانو
- حس فشرده شدن قسمت جلویی مفصل زانو
در این شرایط و با مشاهده این علائم، باید بررسی کرد که دلیل پیدایش این عوارض به خاطر عقب زدگی زانو است یا ممکن است مشکل دیگری این علائم را به وجود آورده است. به‌طور مثال، تحقیقات آناتومیک نشان داده است که اگر اتصال تیبیا از رباط پوپلیتئال مورب آسیب ببیند، منجر به افزایش کشش زانو میشود. دلیلی که با عقب زدگی زانو در کودکان مشترک است. یا ممکن است پارگی رباط صلیبی، آسیب جانبی زانو و صدمه دیدن بخش میانی زانو نیز به همراه عقب زدگی زانو به وجود آمده باشد. به همین دلیل، بررسی تمامی موارد باید با دقت انجام شود.
تشخیص عقب زدگی زانو در کودکان
نحوه تشخیص عقب زدگی زانو به این شکل است که وضعیت فرد به صورت کلی ارزیابی میشود. عضلات چهار سر ران، عضله سولئوس، مفصل مچ پا و مفصل لگنی کمری همگی بررسی شده و میزان اکستانسیون زانو نیز اندازه گیری میشود. برای تشخیص این عارضه باید به فوق تخصص ارتوپدی اطفال مراجعه کنید.
روش های درمان درد پا در کودکان
روش های درمان درد پا در کودکان با توجه به علت درد متفاوت است. اگر علت درد بیماری عقب زدگی زانو در آن‌ها باشد، بسته به نوع بیماری، سطح آسیب و دردی که احساس میشود، روش درمانی متفاوتی خواهد داشت. اما، به صورت کلی، برای درمان آن روش‌های زیر تجویز میشود.
فیزیوتراپی
در ابتدا، پزشک ممکن است برای بهبود درد پا در کودکان و بهبود قدرت عضله چهار سر ران فیزیوتراپی را پیشنهاد دهد. فیزیوتراپی در نظر گرفته شده شامل آموزش راه رفتن است. این روش به کودک یا بزرگسالان می‌آموزد که چگونه بتوانند روی توالی و حفظ کنترل اندام‌هایشان تمرکز کنند. در این حالت درمان دیگری که توصیه میشود شامل تکنیک اصلاح عدم تعادل عضله‌ها و حس عمقی است که فرد به کمک آن می‌تواند حرکت عضلات و مفاصل خود را درک کند.
ارتوپد فنی یا ارتوز
ارتوز یا بریس وسیله‌ای است که در اطراف اندام خاصی گذاشته میشود تا حرکت آن‌ها را کنترل کند یا شکل اندام‌ها را به حالت بهینه‌تری تغییر دهد. ارتوز در اطراف مفصل پا قرار داده میشود. این روش، بیشترین پشتیبانی از زانوها را دارد که با ثابت نگه داشتن پا و محدود کردن صاف شدگی غیر طبیعی مفصل زانو سعی در اصلاح عقب زدگی زانو و کاهش درد دارد. در نتیجه، به بیمار کمک می‌کند بتواند فعال‌تر شده و الگوی راه رفتن هماهنگ‌تری داشته باشد.
روش تهاجمی
در نهایت اگرچه نادر است. اما، اگر شرایط حاد باشد، جراحی به عنوان آخرین روش درمانی اتخاذ میشود. پزشک ممکن است استئوتومی پروگزیمال تیبیا را برای کاهش گشادی زانو و افزایش سطح عملکرد زانو جراحی کند.
سوالات متداول
اگر عقب زدگی زانو درمان نشود، ممکن است فشار بیش از حدی به زانو وارد کند و به مایع مفصلی و ساختار زانو آسیب وارد کند. در نتیجه، میزان دفرمگی زانو تا جایی پیش می‌رود که منجر به آرتروز شدید شوید.
فرد مبتلا به عقب زدگی زانو باید از انجام فعالیت‌هایی که فشار مضاعفی به زانو وارد می‌کند پرهیز کند.
جلسات فیزیوتراپی را به صورت مداوم دنبال کنید. کارهایی که فیزیوتراپی به شما تجویز می‌کند را بدون احمال انجام دهید و به صورت منظم چکاپ داشته باشید.
ننیجه گیری
عقب زدگی زانو در کودکان یکی از بیماری‌هایی است که عامل ایجاد درد پا در کودکان نیز میشود. این مشکل در بزرگسالان هم رخ می‌دهد و در خانم‌ها احتمال رخداد آن بیشتر است. اگر عقب زدگی زانو درمان نشود، منجر به آرتروز خواهد شد و شرایط حادتر خواهد شد. بنابراین، روش‌های درمانی مانند استفاده از بریس، فیزیوتراپی و در موارد نادری جراحی تجویز میشود.