دررفتگی مادرزادی لگن یک اختلال شایع اسکلتی در نوزادان است که اگر در زمان مناسب تشخیص داده نشود، باعث ایجاد یک سری از مشکلات حرکتی جدی برای فرزند شما در آینده خواهد شد. این اختلال به معنی قرار نگرفتن صحیح سر استخوان ران در حفره لگن از بدو تولد است. زمانی که ناهماهنگی در شکل گیری مفصل ران به وجود می‌آید، یا استخوان ران به صورت کامل از مفصل خارج می شود، یا به درستی در آن جا نمی گیرد.
دررفتگی مادرزادی مفصل هیپ
بررسی علائم در رفتگی مادرزادی لگن در نوزادان
در رفتگی مادرزادی لگن اغلب در معاینات اولیه نوزادان مشخص می شود، اما برخی علائم مثل زنگ خطر یا هشدار عمل می‌کنند که باید آن ها را جدی بگیرید. برای بررسی این علائم می توانید از دکتر سید رامین حاج زرگرباشی بهترین فوق تخصص ارتوپدی اطفال نوبت بگیرید.
از مهم ترین نشانه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نامتقارن بودن چین‌های باسن نوزاد
اگر چین های پوستی باسن در دو طرف بدن نوزاد قرینه نباشند، می توانیم آن را نشانه‌ای از دررفتگی مادرزادی لگن در نظر بگیریم.
- تفاوت در طول پاها
اگر یکی از پاها نسبت به دیگری کمی کوتاه‌تر به نظر برسد، احتمال دارد مفصل لگن در جای طبیعی خود قرار نگرفته باشد.
- محدود بودن حرکت یکی از پاها
اگر نوزاد شما به سختی پاهای خود را باز می کند یا یکی از پاها را سخت تر حرکت می دهد یا مقاومت دارد، باید بررسی های دقیق تری در این زمینه انجام بدهید.
- صدای کلیک یا تق تق هنگام حرکت مفصل ران
شنیدن صدای کلیک مانند هنگام حرکت دادن پای نوزاد احتمال دارد که نشانه حرکت غیرعادی مفصل ران باشد.
- مقاومت نوزاد هنگام باز کردن پاها
برخی از نوزادان، برای باز کردن پاها به حالت طبیعی گریه می کنند و مقاومت زیادی دارند. گاهی این نشانه دلیل وجود یک مشکل در مفصل لگن است.
- بی‌قراری غیرمعمول هنگام پوشک کردن یا حرکت دادن پاها
اگر نوزاد شما هنگام لمس یا حرکت پاها ناراحت یا بی قرار می شود، باید هرچه سریع تر معاینه های تخصصی لازم را انجام دهید.
- تاخیر در شروع نشستن یا چهار دست و پا رفتن
در مواردی، تاخیر در رشد حرکتی به عنوان یک نشانه مهم برای در رفتگی مادرزادی لگن در نظر گرفته می شود.بنابراین باید این نشانه را در نوزاد خود جدی بگیرید.
بیشتر بخوانید: حرکات اصلاحی زانو ضربدری کودکان
علت بروز در رفتگی مادرزادی لگن چیست؟
در رفتگی مادرزادی لگن دلایل مشخصی دارد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی هستند. برخی نوزادان به خاطر سابقه خانوادگی بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند. جنین هایی که به صورت بریچ یا همان پا پایین در رحم قرار دارند هم بیشتر در معرض در رفتگی مادرزادی لگن هستند.
گاهی اوقات محدودیت فضای داخل رحم، مخصوصا در بارداری های چندقلویی یا کم بودن مایع آمنیوتیک، باعث ناهنجاری در تشکیل مفصل ران می شود. دکتر رامین حاج زرگرباشی تاکید می کند که شناسایی این عوامل خطر در دوران بارداری یا در اولین روزهای تولد، نقش بسیار مهمی در پیشگیری دارد.
روش های تشخیص در رفتگی مادرزادی لگن
برای تشخیص دقیق در رفتگی مادرزادی لگن در مرحله اول پزشک از معاینه فیزیکی استفاده می کند. در هفته های اول تولد، آزمایش هایی مثل تست بارلو و ارتولانی انجام می شود که توسط متخصصین با تجربه مثل دکتر رامین حاج زرگرباشی قابل اجراست. اگر نتایج مشکوک باشد پزشک، برای بررسی وضعیت مفصل لگن از تصویربرداری با سونوگرافی یا رادیوگرافی استفاده می کند.
برای نوزادان زیر ۶ ماه معمولا انجام سونوگرافی ترجیح داده می شود، چون در این سن استخوان های لگن هنوز کاملا استخوانی نشده اند و سونوگرافی تصویری واضح تر ارائه می دهد. تشخیص زودهنگام یک فاکتور اساسی در درمان موفق است.
بررسی روش های درمان در رفتگی مادرزادی لگن
در صورت تشخیص زود هنگام در رفتگی مادرزادی لگن، درمان بسیار ساده تر خواهد بود. برای نوزادان زیر شش ماه استفاده از آتل پاولیک یکی از رایج ترین روش ها است. این وسیله به شکل خاصی پاهای نوزاد را در وضعیتی نگه می دارد که سر استخوان ران در داخل حفره لگن قرار می گیرد. در مواردی که این روش موثر نباشد یا در سنین بالاتر تشخیص داده شود، به درمان های پیچیده تری مثل جااندازی بسته یا باز و گاهی جراحی نیاز خواهد بود.
دکتر رامین حاج زرگرباشی با تجربه گسترده در زمینه جراحی های ارتوپدی اطفال، تاکید می کنند که انتخاب روش درمانی باید با سن کودک و میزان جابجایی مفصل او متناسب باشد.
بیشتر بخوانید: صافی کف پا در کودکان
عوارض عدم درمان به موقع در رفتگی مادرزادی لگن
اگر در رفتگی مادرزادی لگن درمان نشود، باعث ایجاد عوارض جدی و گاها غیر قابل جبران خواهد شد. از مهم ترین عوارض می توان به لنگیدن در هنگام راه رفتن، درد مزمن لگن، کوتاه شدن یکی از پاها و حتی آرتروز زودرس مفصل ران اشاره کرد. این عوارض نه تنها کیفیت زندگی کودک را تحت تاثیر قرار می دهد، بلکه در بزرگسالی نیاز به جراحی های پیچیده تر را هم ایجاد می‌کند. بدون شک تشخیص و درمان به موقع مانع بروز این مشکلات می شود.
نقش والدین در پیگیری درمان در رفتگی مادرزادی لگن
یکی از نکات مهم در مدیریت در رفتگی مادرزادی لگن، همکاری و پیگیری منظم والدین است. بعد از شروع درمان، مراجعه های منظم به پزشک برای بررسی وضعیت مفصل و تاثیر درمان بسیار مهم است. استفاده درست از وسایل ارتوپدی مثل آتل ها، طبق آموزش هایی که توسط پزشک داده می شود، در بهبود کامل کودک نقش بسیار موثری دارد. دکتر رامین حاج زرگرباشی تاکید دارد که والدین باید هرگونه تغییر در حرکات کودک یا درد و ناراحتی را بلافاصله گزارش دهند.
آیا در رفتگی مادرزادی لگن قابل پیشگیری است؟
در رفتگی مادرزادی لگن تا حدودی قابل پیشگیری است، به شرطی که عوامل خطر را به درستی شناسایی و کنترل کنید. مراقبت های دوران بارداری، معاینه دقیق نوزاد بلافاصله بعد از تولد و سونوگرافی لگن در صورت لزوم احتمال بروز این مشکل را کاهش می دهد. آگاهی والدین و پیگیری منظم در مراحل اولیه تولد بسیار کمک کننده است.
سوالات متداول
- آیا در رفتگی مادرزادی لگن در همه نوزادان رخ می دهد؟
خیر، اما در برخی نوزادان به خاطر سابقه خانوادگی یا وضعیت قرارگیری در رحم بیشتر دیده می شود.
- آیا امکان دارد کودک بدون علائم واضح، دچار در رفتگی مادرزادی لگن باشد؟
بله برخی موارد بدون علامت هستند و فقط با معاینه یا سونوگرافی مشخص می شوند.
- در چه سنی باید نوزاد برای بررسی لگن به پزشک مراجعه کند؟
باید در همان روزهای اول تولد و ترجیحا قبل از ۶ ماهگی بررسی های لازم انجام شود.
نتیجه گیری
در رفتگی مادرزادی لگن یک اختلال بسیار جدی است که اگر با دنبال کردن نشانه‌های آن در نوزادتان هرچه سریع تر آن را تشخیص بدهید، می توانید به طور کامل آن را درمان کنید. متاسفانه بسیاری از اختلالات حرکتی و نشانه هایی که در ماه های اولیه عمر نوزاد مشاهده می‌شود توسط والدین یا جدی گرفته نمی‌شوند یا به درستی آن ها را پیگیری نمی کنند.
پزشک با استفاده از ابزارهای ساده‌ای مثل سونوگرافی و آتل های مخصوص می تواند این اختلال را کنترل و درمان کند. به خاطر همین به شما توصیه می کنیم که هرچه سریع تر برای پیگیری علائم مشاهده شده در نوزادتان به یک متخصص حرفه ای مثل دکتر رامین حاج زرگرباشی مراجعه کنید تا ایشان به وسیله تیم حرفه‌ای خود پیگیری‌های لازم را انجام بدهند.