بدشکلی جمجمه نوزاد (کرانیوسینوستوز) یک اختلال مادرزادی است که به دلیل بسته شدن درزهای جمجمه قبل از موعد مقرر اتفاق می‌افتد. معمولاً علت اختلال کرانیوسینوستوز ناشناخته است، اما ممکن است به اختلالات ژنتیکی ربط داشته باشد. حتی ممکن است نوزاد این اختلال را از والدین خود به ارث ببرد. ابتلای نوزاد به این ناهنجاری قطعاً نگرانی‌های زیادی را برای والدین ایجاد خواهد کرد. لازم به ذکر است که این اختلال قابل درمان بوده و هر چه سریع‌تر نسبت به درمان آن اقدام شود، قطعاً والدین شاهد نتایج موثرتری خواهند بود. اگر مایل هستید با علائم بدشکلی جمجمه نوزاد، روش‌های تشخیص و روش‌های درمان این عارضه آشنایی یابید تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
کرانیوسینوستوز چیست؟
کرانیوسینوستوز یک نوع نقص است که در آن استخوان‌های جمجمه با سرعت بسیار بالایی به یکدیگر می‌پیوندند و سبب بسته شدن یک یا چندین مفصل فیبری میان استخوان‌های جمجمه نوزاد و یا درزهای جمجمه خواهند شد. این عارضه از بدو تولد کودک وجود دارد. در واقع در این حالت قبل از شکل‌گیری کامل مغز ملاج نوزاد زودتر بسته می‌شود. با افزایش سن کودک و بیشتر شدن رشد مغز او شکل جمجمه ناموزون می‌گردد. فضای بین جمجمه نوزادهای معمولی با موادی کاملاً انعطاف‌پذیر پر می‌شود که به آن‌ها شکاف یا درز می‌گویند.
این درزها با رشد مغز سبب رشد جمجمه خواهند شد. از حدود ۲ سالگی استخوان‌های جمجمه کودک به یکدیگر پیوند می‌خورد و درزها نیز به استخوان تبدیل خواهند شد. در نوزادی که به این عارضه مبتلا باشد یک یا چند درز خیلی زود بسته می‌شود که این امر کند و یا محدود شدن رشد مغز را در پی دارد.
با بسته شدن درز و پیوستن استخوان‌های جمجمه به یکدیگر رشد سر کودک در آن بخش از جمجمه متوقف شده و در سایر قسمت‌های جمجمه که درزها به یکدیگر اتصال نیافته‌اند، رشد سر کودک ادامه دارد. با بروز این اتفاق شکل جمجمه غیرطبیعی می‌شود، اگر چه مغز درون جمجمه به اندازه‌ای کاملاً معمولی می‌رسد. هنگامی که درزها خیلی زود بسته شوند مغز نمی‌تواند به اندازه طبیعی رشد کند که در این وضعیت به دلیل کمبود فضا تجمع فشار درون جمجمه اتفاق می‌افتد. در موارد شدید این عارضه با آسیب‌های عصبی همراه است. اکثر این نوزادان و کودکان از رشد شناختی کاملاً معمولی برخوردار هستند و شکل ظاهری جمجمه آنان نیز پس از جراحی کاملاً معمولی می‌شود. تشخیص و درمان زودهنگام این اختلال توسط بهترین فوق تخصص ارتوپدی اطفال اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت.
علائم بدشکلی جمجمه نوزاد
این اختلال علائم گوناگونی دارد، اما به عنوان شایع‌ترین نشانه‌های آن می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.
شکل غیرطبیعی جمجمه
یکی از علائم این اختلال غیرطبیعی بودن شکل جمجمه مانند صافی پیشانی، بلندی بیش از حد و پهنای نامتعادل در قسمت‌های گوناگون است.
شکل و اندازه چشم
گاهی اوقات شکل و اندازه یک و یا هر دو چشمان نوزاد تغییر می‌کند.
تشنج
برخی از کودکانی که به این عارضه مبتلا هستند، دچار تشنج نیز می‌شوند. تشنج به دلیل فشار وارد شده به مغز و بسته شدن زودرس درزهای قسمت جمجمه است.
تغییر در رفتار
بسته شدن زودرس درزهای جمجمه به مغز فشار وارد می‌کند و بدین طریق تغییراتی در عملکرد و رفتار کودک ایجاد خواهد شد.
سردرد
یکی دیگر از علائم این اختلال سردرد است که ممکن است شدید و مداوم باشد. این سردردها ناشی از فشار وارد شده به مغز به علت تغییر شکل جمجمه خواهد بود.
مشکلات دیداری و شنیداری
اگر به عصب‌ها و ساختار حسی فشار وارد شود، ممکن است نوزاد با مشکلات دیداری و شنیداری مواجه گردد.
بیشتر بخوانید: جراحی کف پای صاف در کودکان
علل بدشکلی جمجمه نوزاد
دلایل این ناهنجاری در اکثر نوزادان ناشناخته است. بعضی از نوزادان به دلیل ایجاد تغییر در ژن‌هایشان با این نوع اختلال در جمجمه خود مواجه می‌شوند. در برخی از موارد این اختلال به علت ناهنجاری در ژن منفرد ایجاد می‌گردد که ممکن است سبب بروز سندروم ژنتیکی گردد. با این وجود در اکثر موارد بدشکلی جمجمه نوزاد ناشی از ترکیبی از ژن‌ها و دیگر عوامل است؛ همانند مواردی که مادر در فضای زندگی خود با آن‌ها در تماس است و یا آن چه که می‌نوشد و می‌خورد و یا حتی داروهای خاصی که در زمان بارداری خود استفاده می‌کند. برخی از عواملی که سبب ابتلای نوزاد به این بیماری می‌شوند عبارتند از:
- داروهای خاص: نوزاد مادرانی که اوایل بارداری و قبل از آن از داروهای خاصی مانند کلومیفن سیترات استفاده می‌کنند در مقایسه با نوزاد بانوانی که از این دارو استفاده نکرده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به کرانیوسینوستوز هستند.
- بیماری تیروئید مادر: نوزاد زنانی که در دوران بارداری خود مبتلا به تیروئید هستند در مقایسه با نوزاد کسانی که این بیماری را ندارند، بیشتر مستعد این بیماری هستند.
بیشتر بخوانید: بالا بودن مادرزادی شانه
تشخیص بدشکلی سر نوزاد
بدشکلی سر نوزاد معمولاً بلافاصله بعد از تولد تشخیص داده می‌شود. گاهی اوقات نیز این بیماری در مراحل بعدی زندگی تشخیص داده خواهد شد. با گذشت زمان و با توجه به علائمی که این عارضه دارد، پزشکان با معاینه فیزیکی قادر به تشخیص آن خواهند بود.
پزشک می‌تواند این ناهنجاری را با توجه به لبه‌های سخت درزها و همچنین لکه‌های نرم غیرمعمول به راحتی تشخیص بدهد. پزشک همچنین هرگونه اشکال در فرم صورت نوزاد را جستجو می‌کند. در صورتی که پزشک به این بیماری مشکوک باشد یک یا چندین آزمایش را برای تشخیص آن تجویز می‌کند. برخی از این آزمایشات شامل سی تی اسکن و اشعه ایکس خاص می‌شود. این آزمایشات جزئیات مغز و جمجمه و همچنین چگونگی رشد مغز را به خوبی نشان خواهند داد.
روش‌های درمان بدشکلی جمجمه نوزاد
به طور عمده درمان این بیماری از طریق جراحی است. هدف از درمان این بیماری اصلاح جمجمه است تا فشار وارد شده به مغز کاهش یابد و مغز بتواند به طور کاملاً طبیعی رشد یابد. این جراحی معمولاً در سال‌های اول زندگی کودک انجام می‌گردد. مشخص نمودن زمان مناسب برای انجام جراحی به عوامل گوناگونی همچون وضعیت سلامتی و عمومی کودک، حداکثر تکامل درزهای جمجمه، وجود و یا عدم وجود سندروم‌های ژنتیکی و سایر شرایط پزشکی بستگی دارد.
گاهی اوقات اگر این بیماری در کودک خفیف باشد، نیازی به جراحی نخواهد بود چون با توسعه و رشد کودک جمجمه او نیز به صورت کاملاً طبیعی ترمیم می‌شود. در این شرایط پزشک برای شکل‌گیری منظم جمجمه انواع کلاه‌های ایمنی مخصوص کودکان را تجویز خواهد کرد.
اگر شاهد علائم این بیماری در نوزاد خود هستید، باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه نمایید. تصمیم‌گیری در مورد زمان و نوع درمان بهتر است توسط پزشک متخصص انجام گردد تا در کمترین زمان ممکن کودک سلامتی خود را بازیابد.
سوالات متداول
آیا پس از جراحی برای درمان این بیماری درمان‌های دیگر نیز لازم است؟
با توجه به نوع بیماری و علائم آن ممکن است پزشک درمان‌های دیگری همچون گفتار درمانی، مشاوره‌های روانشناسی، درمان‌های مرتبط با فک و دندان و تست‌های بینایی شنوایی را نیز پیشنهاد کند.
قبل از جراحی به منظور درمان بدشکلی سر نوزاد چه اطلاعاتی را باید در اختیار پزشک قرار داد؟
اختلالات خونریزی در خانواده، هرگونه حساسیت به غذا و دارو و داروهایی که کودک مصرف می‌کند.
سن مناسب برای استفاده از کلاه اصلاح فرم سر برای درمان این عارضه چه سنی است؟
سن مناسب برای استفاده از این نوع کلاه ۳ تا ۶ ماهگی است.
نتیجه گیری
بدشکلی جمجمه نوزاد عارضه‌ای است که از بدو تولد در کودکان اتفاق می‌افتد و پزشک با علم و تخصص خود می‌تواند آن را درمان کند. در صورتی که والدین شاهد علائم این بیماری در نوزادان خود باشند، می‌بایست با مراجعه به پزشک درمان‌های لازم را آغاز نمایند. برای درمان این بیماری می‌بایست پزشکی متخصص و باتجربه را انتخاب نمایید تا با طی کردن مسیری کوتاه شاهد بهبودی فرزند خود باشید.