صافی کف پا در کودکان یکی از مشکلات شایع دوران کودکی است که در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع باعث بروز مشکلات و ناراحتیهای طولانی مدت برای کودک دلبند شما میشود. عوامل متعددی از ژنتیک و وراثت گرفته تا پوشیدن کفش نامناسب، چاقی و یا ابتلا به برخی بیماریها در ایجاد این عارضه نقش دارند. شما به عنوان والدین دلسوز وظیفه دارید با علل و عوامل و همینطور علائم صافی کف پا در کودکان آشنا شوید تا در صورت بروز این مشکل هر چه سریعتر برای درمان آن اقدام کنید.
صافی کف پا در کودکان چیست؟
صافی کف پا در کودکان وضعیتی است که در آن کل کف پا با زمین تماس پیدا می کند. این بیماری در نوزادان و کودکان خردسال طبیعی است، زیرا پاهای آنها به طور کلی انعطاف پذیر است و نباید سفت باشد. قوس پا با تقویت استخوان ها، ماهیچه ها و رباط ها در طول زمان ایجاد می شود. کف پای صاف در کودکان معمولاً با رشد استخوان ها و تقویت پاها بهبود می یابد در واقع همه موارد صافی کف پا نیاز به درمان ندارند.
علل اصلی صافی کف پا در کودکان شل شدن اتصالات مفصلی و چربی نوزاد بین استخوانهای پا، سفت شدن تاندون آشیل، مشکلات عضلانی یا مشکلات مربوط به نحوه شکلگیری استخوانهای پا و اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون یا استخوانزایی ناکامل است.
بیشتر بخوانید: درمان صافی کف پا در کودکان
عارضه صافی کف پا در کودکان (به انگلیسی: flat feet) یکی از شایعترین مشکلات ارتوپدی کودکان است و زمانی رخ میدهد که کف پا قوس طبیعی خودش را از دست بدهد؛ به این ترتیب، وقتی کودک راه میرود تمام سطح کف پایش به زمین برخورد میکند و همین اتفاق منجر به افزایش فشار روی استخوانها و مفاصل پا شده و در نهایت درد و مشکلات راه رفتن را به دنبال میآورد.
مهم است که بدانید کف پای همه بچهها در بدو تولد صاف است. در سنین 2 تا 3 سالگی کم کم پا قوسی طبیعی به خودش میگیرد و معمولاً وقتی کودک به سن 6 سالگی میرسد قوس کف پایش کامل میشود. در صورت عدم تشخیص کف پای صاف در کودکان و رفع آن آن، عواقبی مثل تغییر شکل بدن، مشکل در راه رفتن، آسیب دیدن مفاصل زانو و خستگی زودرس گریبانگیر کودک میشوند.
انواع کف پای صاف در کودکان
دو نوع کف پای صاف وجود دارد: کف پای صاف انعطاف پذیر و صافی کف پای استخوانی. در بیشتر موارد، هیچ درمانی لازم نیست و پای کودک به مرور زمان به طور طبیعی رشد می کند. با این حال، اگر کودک به دلیل صافی کف پا دچار درد و ناراحتی شد، توصیه می شود برای مشاوره و درمان حرفه ای با بهترین فوق تخصص ارتوپدی اطفال مشورت کنید. گزینه های درمانی برای صافی کف پا در کودکان شامل کفش های حمایتی و مناسب، قرار دادن کفی طبی یا اورتوز برای حمایت از قوس کف پا، فیزیوتراپی و تمرینات ویژه، گچ گیری و در برخی موارد جراحی است.
علائم صافی کف پا در کودکان
با اینکه کف پای صاف در کودکان معمولاً علائم و مشکلات خاصی ایجاد نمیکند و در واقع در بسیاری موارد بدون علامت است؛ ولی اگر این صافی بیش از حد باشد باعث درد و ناراحتی و حتی مشکل در راه رفتن کودک میشود. برخی از علائم کف پای صاف در کودکان عبارتند از:
- درد پا، به ویژه در ناحیه پاشنه یا قوس پا
- درد پا که با فعالیت افزایش می یابد
- ورم مچ پا
- آشیل محکم و کوتاه در ناحیه پاشنه پا
- کج شدن پاشنه به بیرون
- تغییر در راه رفتن یا ناهنجاری هنگام راه رفتن
- مشکل در حرکت دادن پا از پهلو به پهلو یا بالا و پایین
- احساس درد یا حساسیت در هر نقطه از پا تا زانو
- درد یا مشکل هنگام پوشیدن کفش
- کناره گیری از فعالیت های بدنی
- ساییدگی غیرطبیعی داخل یا پاشنه کفش
- حساس شدن کف پا
- مشکل در حفظ تعادل
- افزایش عرض و پهنای پا
علت صافی کف پا در کودکان
عوامل متعددی باعث بروز صافی کف پا در کودکان میشوند که ما اینجا به مهمترین آنها میپردازیم:
ژنتیک و وراثت
ژنتیک یکی از موثرترین عوامل ایجاد کننده صافی کف پا در کودکان است. تحقیقات نشان میدهد که اگر کف پای پدر و مادر کودکی صاف باشد، احتمال اینکه فرزندشان هم به این عارضه مبتلا شود بالا میرود. ممکن است خودتان هم دیده باشید که در یک خانواده چندین نفر دچار صافی کف پا باشند. دلیل این اتفاق همان وراثت است. از این گذشته، تحقیقات نشان میدهد وجود برخی ژنها هم در شل شدن رباطهای کف پا و در نتیجه بروز کف پای صاف در کودکان نقش زیادی ایفا میکند.
ابتلا به برخی بیماریها
ابتلا به برخی بیماریها مثل روماتیسم مفصلی، ناهنجاریهای مادرزادی، سندروم داون، فلج مغزی، آسیب دیدن مچ پا، آرتریت روماتوئید کودکان و دیابت هم در صافی کف پای کودکان مؤثرند. اگر کودکتان بیماری زمینهای خاصی دارد و دلیل صافی کف پایش هم این بیماری است، حتماً موضوع را با پزشک در ارتباط بگذارید. کودکان مبتلا به برخی اختلالات ژنتیکی، مانند سندرم داون ممکن است صافی کف پا داشته باشند.
کفش نامناسب
پوشیدن کفش نامناسب نه تنها روی راحتی پا هنگام راه رفتن تاثیر منفی میگذارد، بلکه یکی از عوامل مهم ایجادکننده کف پای صاف در کودکان هم است. کفشهای تنگ، کفشهای کاملاً تخت و بدون پاشنه، کفشهایی که قوس مناسبی ندارند و کفشهای نامناسب از نظر ارتوپدی در دراز مدت باعث شل شدن رباطهای کف پا و در نتیجه صافی کف پای کودک میشوند. مهم است که کودک شما حتماً کفش منعطف و نرمی با پاشنه و قوس مناسبی بپوشد که در عین سبکی و راحتی کفش، از مچ پای او کاملاً حمایت شود.
سایر عوامل
عوامل دیگری مثل چاقی، ضعف عضلانی، شکستگی استخوان پا و یا مشکلات و اختلالات رشد هم میتوانند باعث بروز کف پای صاف در کودکان شوند. نکته مهم شناسایی این علل و عوامل و تلاش برای برطرف کردن آنهاست. به طور کلی اولین قدم برای درمان کف پای صاف در کودکان تشخیص درست علت آن است. شناخت عامل زمینه ساز بیماری به ارائه یک برنامه درمانی هدفمند و مناسب و کوتاهتر شدن مسیر درمان کمک میکند.
- شل بودن مفاصل: کودکان خردسال ممکن است به دلیل شل بودن مفاصل کف پایشان صاف باشد.
- مشکلات عضلانی: مشکلات عضلانی در پا می تواند منجر به صافی کف پا شود.
- مشکلات در نحوه تشکیل استخوان های پا: اگر استخوان های پا به درستی تشکیل نشود، میتواند منجر به صافی کف پا شود.
تشخیص کف پای صاف در کودکان
تشخیص صافی کف پا در کودکان معمولاً شامل ترکیبی از معاینه بصری، بررسی تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی است. در اینجا چند روش رایج مورد استفاده برای تشخیص وجود دارد:
مشاهده چشمی و معاینه ای
پزشک ارتوپد ممکن است پاهای کودک را در حالی که ایستاده، راه می رود یا نشسته است مشاهده کند تا علائم صافی کف پا، مانند فقدان قوس یا کج شدن پاشنه به بیرون را بررسی کند.
بررسی تاریخچه پزشکی
ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ممکن است در مورد علائمی که کودک تجربه می کند، مانند درد، ناراحتی، یا مشکل در برخی فعالیت ها سوال کند.
معاینه فیزیکی
ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ممکن است آزمایش های مختلفی را برای ارزیابی انعطاف پذیری و دامنه حرکت در پاها و مچ پاهای کودک انجام دهد. به عنوان مثال، آنها ممکن است از کودک بخواهند که روی نوک انگشتانش بایستد تا ببیند آیا یک قوس ظاهر می شود یا اینکه پای خود را از این طرف به سمت دیگر حرکت دهد تا محدودیت های حرکتی را بررسی کند.
اشعه ایکس
در برخی موارد، ممکن است برای مشاهده دقیق تر ساختار پای کودک، عکسبرداری با اشعه ایکس تجویز شود، به ویژه اگر نگرانی هایی در مورد رشد استخوان یا وجود اتصالات تارسال وجود داشته باشد. (یک بیماری جایی که برخی از استخوان های کوچک پا به هم جوش خورده یا به هم متصل می شوند.)
تجزیه و تحلیل راه رفتن
پزشک ممکن است الگوی راه رفتن کودک را مشاهده کند تا ببیند آیا ناهنجاری یا تغییری در راه رفتن وجود دارد که ممکن است مربوط به کف پای صاف باشد
سوالات متداول صافی کف پا در کودکان
طبق تحقیقات صورت گرفته ارتباطی بین کف پای صاف و طول قد کودکان وجود ندارد.
انجام حرکات اصلاحی در برطرف کردن صافی کف پای کودک تاثیری چندانی ندارد ولی می تواند عوارض بعدی را کاهش دهد.
با معاینه منظم و دقیق پاهای کودک عزیزتان و تشویق او به تحرک و راه رفتن بدون کفش، خرید کفش مناسب برای کودک، درمان و پیگیری فوری هر نوع بیماری و التهاب در کودکان، انجام حرکات تقویتی و کششی کف پا و همچنین درمان چاقی و اضافه وزن کودک میتوانید از صاف شدن کف پای او جلوگیری کنید.
اگر کودکتان به سن 4 سالگی رسیده و کف پایش هنوز صاف است یا اگر در خانوادهتان سابقه صافی کف پا دارید و همینطور اگر متوجه علائم و نشانههای صافی کف پا در فرزندتان شدهاید باید به پزشک مراجعه کنید.
نتیجه گیری
صافی کف پا در کودکان مشکل رایج است که در صورت تشخیص به موقع و پیگیری میتوان آن را به راحتی درمان کرد. جراحی کف پای صاف هم برای موارد شدید و مقاوم تجویز میکند. با مراجعه به دکتر سید رامین حاج زرگرباشی در مرکز تخصصی ارتوپدی کودکان زرگر میتوانید با خیال راحت و در کمترین زمان، صافی کف پایی کودکتان را درمان کنید و سلامتی را به او برگردانید.